Ο Σόκρατες και η “Δημοκρατία της Κορίνθιανς”

Σύμφωνα με τον Πελέ, ο Σόκρατες έπαιζε καλύτερα προς τα πίσω από ό,τι παίζουν οι περισσότεροι παίκτες προς τα μπροστά. Αυτό το κοπλιμέντο αναδεικνύει σε μεγάλο βαθμό τι σπουδαίος ποδοσφαιριστής ήταν ο Βραζιλιάνος και πόσο διάσημος ήταν για την ικανότητα του να πασάρει με το τακουνάκι.

Ο Σόκρατες Μπραζιλέιρο Σαμπάιο ντε Σόουζα Βιέιρα ντε Ολιβέιρα ή απλά Σόκρατες θεωρείται ένας από τους πληρέστερους μεσοεπιθετικούς όλων των εποχών και το όνομα του είναι συνυφασμένο με τη μοναδική ομάδα που συγκρίνεται με τη Βραζιλία του ‘70, την Εθνική Βραζιλίας του Μουντιάλ ‘82. Ο Σόκρατες ως αρχηγός, μαζί με τους Ζίκο, Φαλκάο και Έντερ πήγαν το “jogo bonito” στο απόγειο του. Πρώτα το θέαμα, πρώτα το “όμορφο παιχνίδι”. Ο Σόκρατες συμμετείχε και στο Μουντιάλ του ‘86, με μια επίσης σπουδαία ομάδα.

Γεννηθηκε το 1954 και έφυγε από τη ζωή το 2011. Η καριέρα του Σόκρατες σε ομαδικό επίπεδο ξεκίνησε από την Μποταφόγκο του Ριμπεριάο Πρέτο το 1974, απογειώθηκε στην Κορίνθιανς, το ‘84 μεταγράφηκε στη Φιορεντίνα όπου έπαιξε μία χρονιά, ενώ στη συνέχεια γύρισε πίσω στη Βραζιλία και κατά σειρά αγωνίστηκε για τις Φλαμένγκο και Σάντος, ενώ τελευταίος σταθμός στην καριέρα του στη Βραζιλία ήταν η ομάδα που ξεκίνησε, η Μποταφόγκο. Το 2004 επέστρεψε για λίγο στα γήπεδα σε ηλικία 50(!) χρονών και έπαιξε σε ένα παιχνίδι με την αγγλική ημι-επαγγελματική ομάδα Γκάρφορθ Τάουν.

Με λίγο ψάξιμο στο ίντερνετ μπορούμε να θαυμάσουμε πολλά από τα κατορθώματά του, σε όλα τα βίντεο ξεχωρίζει: ένας τεράστιος τύπος (1,93 μέτρα), με μακριά μαλλιά και γένια, συνήθως με κορδέλα στο κεφάλι και ένα στυλ που σου μένει χαραγμένο στη μνήμη. Και μόνο αυτά που αναφέραμε, είναι αρκετά για να μείνει στην ποδοσφαιρική ιστορία, αλλά ο Σόκρατες είναι κάτι πολύ περισσότερο.

Πλάι στη σημαντική του ποδοσφαιρική καριέρα υπάρχουν άλλοι τρεις τομείς ή καλύτερα άλλες τρεις έννοιες που καθόρισαν τη ζωή του. Η Ιατρική, η Φιλοσοφία και η Δημοκρατία.

Ο Σόκρατες δεν υπέγραψε επαγγελματικό συμβόλαιο μέχρι που κατάφερε να πάρει το πτυχίο του, ενώ μετά το τέλος της ποδοσφαιρικής καριέρας άσκησε κανονικά το επάγγελμα του γιατρού,αφού είχε προλάβει να κάνει και μεταπτυχιακές σπουδές στην αθλητιατρική.

Ο “Γιατρός”, όπως ήταν το παρατσούκλι του, όχι μόνο άσκησε το επάγγελμά, αλλά έκανε και διδακτορικό στην αγαπημένη του Φιλοσοφία, μια αγάπη που “κόλλησε” από τον πατέρα του, ο οποίος παρόλο που έμαθε να διαβάζει μόνος λάτρευε τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς και φιλόσοφους σε βαθμό ώστε να ονομάσει τα τρία παιδιά του Σωσθένη, Σοφοκλή και Σωκράτη. Ο τέταρτος “γλίτωσε”, είναι ο Ραΐ, σπουδαίος μέσος της Παρί Σεν Ζερμέν και της Βραζιλίας του ‘94.

Όμως, η ζωή του Σόκρατες περισσότερο από οτιδήποτε ήταν “δεμένη” με τη Δημοκρατία. Το 1964, όταν ήταν 10 ετών, εκδηλώθηκε το πραξικόπημα του στρατού που ανέτρεψε τον πρόεδρο Ζοάο Γκούλαρτ. Στο σπίτι του συνέβη κάτι που, όπως έχει πει ο ίδιος, τον έκανε να ενδιαφερθεί για την πολιτική. Εκείνη την ημέρα ο πατέρας του πήρε ένα βιβλίο για τους Μπολσεβίκους από την πλούσια βιβλιοθήκη του και το έκαψε. “Δεν είχα ιδέα περί τίνος επρόκειτο, ήξερα μόνο ότι είχε κάποια σχέση με τη Ρώσικη Επανάσταση, αλλά εκείνο που με εντυπωσίασε ήταν η πράξη”, έλεγε ο Σόκρατες.

Συνήθιζε ακόμα να λέει: “είμαι παιδί της δικτατορίας”, ενώ σε συνέντευξή του στον Άγγλο δημοσιογράφο, Άλεξ Μπέλος και συγγραφέα του βιβλίου για το ποδόσφαιρο στη Βραζιλία “Futebol”, έχει πει: “Όταν πήγα κολέγιο στα δεκάξι, άρχισα να συνειδητοποιώ την καταπίεση – υπήρχαν συμφοιτητές που αναγκάζονταν να κρυφτούν να φύγουν μακριά”.

Το κίνημα της “Κορινθιακής Δημοκρατίας”       

Με αυτή την καταπίεση θέλησε να συγκρουστεί τόσο σε σχέση με ό, τι συνέβαινε στο ποδόσφαιρο, όσο και με το τι συνέβαινε στη χώρα συνολικά κάτω από το καθεστώς της στρατιωτικής δικτατορίας.

Η θητεία του στην Κορίνθιανς έφερε τη μεγαλύτερη επανάσταση όλων των εποχών σε ποδοσφαιρική ομάδα. Ο Σόκρατες και ο συμπαίκτης του Βλάντιμιρ αποτέλεσαν τους ηγέτες ενός κινήματος που έμεινε στην ιστορία με το όνομα “Democracia Corinthiana”, δηλαδή “Δημοκρατία της Κορίνθιανς” ή “Κορινθιακή Δημοκρατία”.

Εκμεταλλεύτηκαν την αλλαγή ηγεσίας στο σύλλογο και με τη συναίνεση του νέου προέδρου Βαλντεμάρ Πιρές που έφερε ως αθλητικό διευθυντή έναν κοινωνιολόγο, τον Αντίλσον Μοντέιρο Άλβες, δημιούργησαν ένα σχήμα όπου ο καθένας είχε λόγο: από τους ποδοσφαιριστές μέχρι τους φροντιστές.

Έλεγε ο Σόκρατες: “Αποφασίζαμε τα πάντα από κοινού. Ας πούμε, τα απλά πράγματα, όπως “τι ώρα θα φάμε το μεσημέρι”. Προτείναμε τρεις εκδοχές και στη συνέχεια ψηφίζαμε. Στο τέλος δεχόμασταν την απόφαση της πλειοψηφίας. Σπάνια είχαμε προβλήματα. Τα προβλήματα δημιουργούνται μόνο όταν κάποιοι δεν μπορούν να εκφράσουν γνώμη και εναντιώνονται. Σ’ εμάς όχι. Ψηφίζαμε για τα πάντα”.

Κι όταν ο Σόκρατες έλεγε για τα πάντα, το εννοούσε. Η πιο σπουδαία πρωτοβουλία της “Democracia Corinthiana” ήταν λίγο πριν τις εκλογές της 15ης Νοέμβρη του 1982. Αποφασίστηκε ότι στην πίσω όψη της φανέλας της Κορίνθιανς θα τυπωθεί το σύνθημα στις “Στις 15 ψηφίστε”. Οι εκλογές για ομοσπονδιακούς βουλευτές, γερουσιαστές, κυβερνήτες και δημάρχους ήταν ένα από τα πρώτα βήματα για το “γκρέμισμα” της δικτατορίας που βρισκόταν σε κρίση.

Ο Σόκρατες και οι σύντροφοί του επιχείρησαν να αλλάξουν και το πως έβλεπαν (και συνεχίζουν να βλέπουν πολλοί) τους ποδοσφαιριστές. Αμφισβήτησαν στην πράξη το “concentracao”, δηλαδή τη συγκέντρωση, τον εγκλεισμο των παικτών σε ξενοδοχείο πριν τους αγώνες για να μην προχωρήσουν σε διάφορες ατασθαλίες. Ο Σόκρατες περιέγραφε: “Χρειαστήκαμε έξι μήνες για να αλλάξουμε τον κανονισμό. Ήταν περίπλοκο. Υπήρχε ένας φόβος, που παραμένει και σήμερα, ότι χωρίς τη “συγκέντρωση” μερικοί παίκτες νιώθουν εκτεθειμένοι. Αλλά από ιδεολογικης πλευράς, η “συγκέντρωση” γίνεται για να υποβαθμίζεται το κύρος του ατόμου. Είναι σαν να σου λένε: “Δεν αξίζεις διάρα, είσαι ανεύθυνος”. Τη χρειάζεσαι τη φυλακή”. Είναι βλακώδες. Όσο καλύτερα αισθάνεσαι τόσο καλύτερα παίζεις. Είναι προφανές. Και που νιώθεις καλύτερα, αν όχι στο ίδιο σου το σπίτι”.

Ο Σόκρατες στη συνέντευξη του για το βιβλίο “Futebol” που αναφέραμε και πριν, δήλωνε ότι η “τελειότερη στιγμή της ζωής” του ήταν όταν η Κορίνθιανς κέρδισε το πολιτειακό πρωτάθλημα του Σάο Πάολο το 1982 (πήρε και αυτά του 1979 και 1983) με τους παίκτες να φοράνε φανέλες που έγραφαν στην πλάτη “Δημοκρατία”.

Πρόσθετε ακόμα ότι: “Είμαι σίγουρος πως ισχύει το ίδιο για το 95% των συμπαικτών μου. Ήταν η σπουδαιότερη ομάδα που έχω αγωνιστεί ποτέ, επειδή επρόκειτο για κάτι περισσότερο από ποδόσφαιρο. Οι πολιτικές νίκες μου είναι πιο σημαντικές από αυτές ως επαγγελματίας παίκτης. Ένα παιχνίδι τελειώνει σε 90 λεπτά, όμως η ζωή συνεχίζεται”.

Το κίνημα της Κορίνθιανς στήριξαν και καλλιτέχνες και διανοούμενοι που έψαχναν τρόπους να εκφραστούν απέναντι στη δικτατορία. Ο Ουάσινγκτον Ολιβέτο, ένας διαφημιστής που τότε τελούσε και αντιπρόεδρος της Κορίνθιανς εφηύρε τον όρο “Democracia Corinthiana”. Οι παίκτες έμπαιναν σε αγώνες κρατώντας πανό που έλεγε “νίκη ή ήττα, αλλά πάντα με δημοκρατία”, σε μια εποχή που η λέξη ήταν απαγορευμένη.

Η ομάδα άρχισε να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση και έτσι το καθεστώς δεν άργησε να ξεκινήσει τις πιέσεις πάνω στον Σόκρατες και τους συνοδοιπόρους του. Ο ταξίαρχος Ζερόνιμο Μπάστος προειδοποίησε το σύλλογο πως ξεφεύγει από τα όρια του αθλητικού ρόλου του, με ό,τι αυτό μπορούσε να έχει ως συνέπειες.

Ο ίδιος ο “Γιατρός” μίλησε σε μια πολιτική συγκέντρωση που λέγεται ότι είχε 1,5 εκατομμύριο κόσμο το 1984. Ανέφερε ότι αν το Κογκρέσο ενέκρινε τη συνταγματική τροπολογία και καθιέρωνε πάλι τη διεξαγωγή προεδρικών εκλογών, ο ίδιος θα απέρριπτε την πρόταση της Φιορεντίνα να αγωνιστεί στην Ιταλία.

Η ψηφοφορία που έγινε λίγες μέρες μετά, δεν είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα και έτσι ο Σόκρατες έφυγε για την Ιταλία, η “Δημοκρατία της Κορίνθιανς” σιγά σιγά έσβησε, αλλά έπαιξε ρόλο, έβαλε το “λιθαράκι” της στην πτώση της στρατιωτικής δικτατορίας.

Ο Σόκρατες ήταν υπερήφανος για το “πείραμα” στην Κορίνθιανς, προσπάθησε να μεταδώσει αυτό το μήνυμα σε όσες συνεντεύξεις ή κείμενα έγραψε μετά το τέλος της καριέρας του, όπως στη σειρά ντοκιμαντέρ που παρουσίασε ο παλιός μεγάλος άσος Ερίκ Καντονά, “Football Rebels”.

Ο “Γιατρός” έμεινε στην ιστορία για τις επιδόσεις του μέσα και έξω από το γήπεδο. Σε αυτό το αφιέρωμα δεν ανοιχτήκαμε σε  πολλά που αξίζουν να διαβαστούν: από την περιπέτεια του στην Ιταλία ή στην Αγγλία στα 50, τη γνωριμία του με τον Μουαμάρ Καντάφι, την άποψη του για το σύγχρονο ποδόσφαιρο, την κριτική του στον Πελέ και φυσικά την παρουσία του στα Μουντιάλ.

Δυστυχώς, όπως έχουν γράψει πετυχημένα άλλοι αθλητικογράφοι, ο Σόκρατες είχε και τα προσωπικά του “κώνεια”, το κάπνισμα και το αλκοόλ. Πέθανε το 2011 μετά από τροφική δηλητηρίαση που δεν μπόρεσε να ξεπεράσει ο εξασθενημένος οργανισμός του. Το ποδόσφαιρο του χρωστάει πολλά και σίγουρα βρίσκεται στο πάνθεον του…

Πηγή: Jogo Bonito / facebook