Σύγχρονα «εργαλεία» αποκτά η αυτοδιοίκηση για την προστασία από τις πλημμύρες

Σύγχρονα εργαλεία που αποτελούν πολύτιμο «οδηγό» και βασίζονται σε επιστημονικά δεδομένα, μελέτες και έρευνα έχουν πλέον στη διάθεσή τους οι αυτοδιοικητικοί φορείς για να προετοιμάσουν το σχεδιασμό τους και να αντιμετωπίσουν τυχόν πλημμύρες και στο Ρέθυμνο, αφού πρόκειται για ένα φαινόμενο που αποτελεί έναν από τους πιο καταστροφικούς και παράλληλα ορατούς κινδύνους για τις παράκτιες περιοχές.

Ο λόγος για τα αποτελέσματα του ευρωπαϊκού ερευνητικού έργου «PEARL» που χρηματοδοτείται από τη Γενική Διεύθυνση Έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και υλοποιείται από το Εργαστήριο Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) με Επιστημονικό Υπεύθυνο τον Αναπληρωτή Καθηγητή Χρήστο Μακρόπουλο και υλοποιείται σε συνεργασία με το Δήμο Ρεθύμνου.

Χθες, πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις του Κέντρου Κοινωνικής Μέριμνας Δήμου Ρεθύμνου το 3ο συμμετοχικό εργαστήριο με τίτλο «προετοιμάζοντας τις παράκτιες κοινωνίες για την έγκαιρη αντιμετώπιση των ακραίων υδρο-μετεωρολογικών φαινομένων», στη διάρκεια της οποίας παρουσιάστηκαν τα σύγχρονα εργαλεία, αποτελέσματα και δεδομένα για την αντιμετώπιση πλημμυρικών φαινομένων. Πρόκειται για δεδομένα που εστιάζουν στα ιδιαίτερα μορφολογικά χαρακτηριστικά του νομού Ρεθύμνου και καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα κλιματικών δεδομένων και υποδομών εξετάζοντας παράλληλα και σενάρια που είναι πιθανά να προκύψουν στο μέλλον στο πλαίσιο της αστικής ανάπτυξης και της κλιματικής αλλαγής. Η εκδήλωση αποτέλεσε συνέχεια των δύο προηγούμενων συμμετοχικών εργαστηρίων (Οκτώβριος 2015 και Ιούνιος 2016). Αντικείμενο της συμμετοχικής διαδικασίας ήταν η ενίσχυση της σχέσης ανάμεσα στην επιστήμη, την πολιτεία και την τοπική κοινωνία σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των πλημμυρικών κινδύνων και η ενεργή συμμετοχή των αρμόδιων φορέων, με απώτερο σκοπό τον κοινό σχεδιασμό ενός Σχεδίου Δράσης διαχείρισης πλημμυρικού κινδύνου για το Ρέθυμνο.

ΤΟ ΕΡΓΟ PEARL

Η πόλη του Ρεθύμνου αποτελεί μία από τις 7 πιλοτικές περιοχές εφαρμογής του έργου στην Ευρώπη λόγω των ιδιαίτερων γεω-μορφολογικών, υδρολογικών και πολεοδομικών χαρακτηριστικών, καθώς και των ιστορικών γεγονότων πλημμύρας και της διαδικασίας αντιμετώπισης τους.

Το PEARL συνδυάζει την επιστημονική έρευνα με την πρακτική εμπειρία των κοινωνικών εταίρων σε θέματα υδρολογίας, μείωσης και διαχείρισης των κινδύνων με σκοπό την ανάπτυξη βιώσιμων και καινοτόμων λύσεων για τις παράκτιες κοινωνίες εστιάζοντας σε ακραία υδρο-μετεωρολογικά φαινόμενα.
Το έργο στοχεύει στην ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών και μεθόδων που θα επιτρέψουν τη βελτίωση των απαραίτητων διαδικασιών και εργαλείων για την έγκαιρη προειδοποίηση ενός κινδύνου πλημμύρας. Θα αναπτυχθεί μία παν –ευρωπαϊκή βάση δεδομένων που θα συγκεντρώσει όλες τις περιπτώσεις, καλά παραδείγματα και προγράμματα επίδειξης από όλη την Ευρώπη με στόχο τη δημιουργία και εφαρμογή μελλοντικών αναπτυξιακών και πολεοδομικών σχεδίων που θα περιορίζουν των κίνδυνο καταστροφής. Το PEARL συνδυάζει τον κίνδυνο με τις αιτίες εκτίμησης, την πρόληψη, πρόγνωση και έγκαιρη ειδοποίηση με την ανάπτυξη διαρθρωτικών και μη στρατηγικών και ενεργής συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

«ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΦΤΙΑΞΟΥΜΕ ΤΟΝ ΟΠΛΙΣΜΟ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΜΑΣ»

Ο δήμαρχος Ρεθύμνης κος Γιώργος Μαρινάκης σε δηλώσεις του στη διάρκεια της χθεσινής συνάντησης τόνισε πως τα ζητήματα στο Ρέθυμνο εντοπίζονται κυρίως στα Ανατολικά προάστια εξαιτίας της μορφολογίας των περιοχών αυτών, ενώ διαβεβαίωσε πως στο σύνολό της η πόλη του Ρεθύμνου δεν διατρέχει σοβαρούς κινδύνους. Μεταξύ άλλων ανέφερε για το πρόγραμμα PEARL: «Είμαστε σε μια κρίσιμη φάση του προγράμματος PEARL. Είναι πολύ σημαντικό ότι δεν διατρέχουμε ιδιαίτερους κινδύνους διότι αυτήν την περίοδο καθημερινά μας απασχολεί στην επικαιρότητα το γεγονός των ακραίων καιρικών φαινομένων που δημιουργούν προβλήματα και σε περιουσίες και σε ανθρώπινες ζωές. Από τα εργαστήρια αυτά θα πάρουμε δουλειά για να δούμε τι πρέπει να κάνουμε και τι να βελτιώσουμε. Είναι αλήθεια πάντως ότι η επενέργεια του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον είναι πολλές φορές καταστροφική και δεν σεβόμαστε τα ρέματα, τους ποταμούς, τη λογική της φύσης. Αυτό είναι κάτι που θα το πληρώσουμε και έρχεται σαν κίνδυνος. Γι’ αυτό μέσα από αυτές τις εμπειρίες και την επιστημονική έρευνα θα μπορούμε να φτιάξουμε τον οπλισμό της πόλης και του Δήμου μας για τα επόμενα στάδια που λόγω της κλιματικής αλλαγής είναι πολλές φορές απρόβλεπτα».

ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ

Από την πλευρά του ο αναπληρωτής καθηγητής στη σχολή πολιτικών μηχανικών του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου Δρ Χρήστος Μακρόπουλος ανέφερε σε δηλώσεις του: «Το ΕΜΠ συμμετέχει εδώ και κάποια χρόνια σε ένα μεγάλο ευρωπαϊκό πρόγραμμα το Pearl και το οποίο αφορά την προστασία πόλεων που βρίσκονται κοντά στη θάλασσα από πλημμύρες τόσο από τη θάλασσα όσο και από τη στεριά. Το πρόγραμμα πλησιάζει προς το τέλος του. Ένα μεγάλο case study του προγράμματος ήταν το Ρέθυμνο και μπορώ να πω ότι είμαι ιδιαίτερα ευχαριστημένος. Από όλες τις μελέτες περίπτωσης του προγράμματος νομίζω πως η καλύτερη δουλειά έγινε στο Ρέθυμνο. Έχει γίνει ήδη πολύ δουλειά από το δήμο για την προστασία από τις πλημμύρες, εμείς κάναμε πρόσθετη δουλειά η οποία θα χρησιμοποιηθεί από το δήμο και θα δείξουμε διάφορα εργαλεία με τα οποία μπορεί ο Δήμος και οι αρμόδιοι φορείς να έχουν πρόσβαση σε όλα τα δεδομένα μας, την ανάλυση και κατά συνέπεια να χρησιμοποιήσουν αυτή τη δουλειά για να στήσουν και να εξελίξουν την πλημμυρική προστασία της πόλης».

ΥΠΟ ΤΟ «ΠΡΙΣΜΑ» ΥΨΗΛΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΑ ΠΙΘΑΝΑ ΣΕΝΑΡΙΑ

Όπως εξήγησε ο κος Μακρόπουλος για την έρευνα χρησιμοποιήθηκαν εξελιγμένα μοντέλα προσομοίωσης προκειμένου να μπει στο «μικροσκόπιο» ο πλημμυρικός κίνδυνος μέσα από πολλά και διαφορετικά σενάρια. Εξετάστηκαν δεδομένα όπως ο βαθμός ευαισθησίας των περιοχών σε πλημμύρες, οι ενδεχόμενες μεταβολές σε τυχόν κλιματικές αλλαγές, αν υπάρχει επαρκής αντιπλημμυρική προστασία και τα μέτρα καθώς και τα μέτρα προστασίας στις διαρκώς αναπτυσσόμενες αστικές περιοχές. «Εξετάσαμε διάφορα σενάρια, προσομοιώσαμε και την υπάρχουσα υποδομή αλλά και στοιχεία της προστασίας του Ρεθύμνου όπως το δίκτυο όμβριων. Οι αναλύσεις και τα αποτελέσματα των προσομοιώσεών μας είναι κλίμακας που πιάνουν όλο το Ρέθυμνο και έχουμε πολύ αναλυτικούς χάρτες πλημμυρικιού κινδύνου από αυτούς που έχει η πολιτεία στη διάθεσή της. Κάναμε στοχευμένη δουλειά στο Ρέθυμνο. Οι φορείς επίσης μπορούν να δουν που θα εστιάσουν τις δράσεις τους ώστε να βελτιώσουν την ετοιμότητα. Όλα αυτά είναι άμεσα διαθέσιμα και μέσα από εργαλεία που έχουμε αναπτύξει, μπορούν να δουν διαδικτυακά οι φορείς τα δεδομένα αυτά, τα σενάρια, να συζητήσουν και να πάρουν αποφάσεις και να εξελίξουν κατάλληλα την πολιτική» ανέφερε ο κος Μακρόπουλος.

ΑΜΕΣΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΙΜΑ ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΠΟΥ ΑΝΑΠΤΥΧΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟ ΕΜΠ

Στη διάρκεια του έργου τα εργαλεία που αναπτύχθηκαν και τα οποία είναι άμεσα αξιοποιήσιμα, αφορούν τα εξής:
-Water Detective Application (εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα) για τη δημιουργία και συλλογή αναφορών από τους χρήστες της σχετικά με τις πλημμύρες, καθώς και εργαλεία για τη διαχείριση αυτής της πληροφορίας.
-PEARL Knowledge base (Βάση Γνώσεων) για πρόσβαση σε μέτρα και στρατηγικές διαχείρισης του πλημμυρικού κινδύνου όπως και διδάγματα που μπορεί να προέκυψαν από την εφαρμογή τους σε διάφορες περιοχές μελέτης και σε εργαλεία που θα βοηθήσουνε την επιλογή της βέλτιστης λύσης.
-PEARL Web based Learning Platform (διαδικτυακή πλατφόρμα) που λειτουργεί ως η διεπαφή των αποτελεσμάτων του PEARL με τους φορείς του Ρεθύμνου. Η αξιοποίηση της πλατφόρμας θα ενισχύσει τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και βοηθάει στη διαμόρφωση σχεδίων δράσης για την πόλη του Ρεθύμνου, λαμβάνοντας υπόψη και τη σχετική Οδηγία για τις πλημμύρες (χάρτες κινδύνου – σενάρια – μέτρα).
Παράλληλα με τα καινοτόμα τεχνολογικά εργαλεία το PEARL επιδίωξε και υλοποίησε δράσεις που αφορούν στη συμμετοχή των τοπικών φορέων στην ερευνητική διαδικασία μέσω της δημιουργίας Εθελοντικής ομάδας Δράσης και μάθησης (Learning and Action Alliance-LAA), αποτελούμενη από εκπρόσωπους όλων των αρμόδιων φορέων. Στόχος της LAA Ρεθύμνου υπήρξε η δημιουργία μίας διαδικασίας ανοιχτού διαλόγου και διάδρασης με απώτερο σκοπό την υποστήριξη της δράσης των τοπικών κοινωνιών.

ΑΝΑΓΚΑΙΑ Η ΠΡΟΛΗΨΗ

Στο ερώτημα πάντως αν είναι επαρκή τα μέτρα για την προστασία από τις πλημμύρες στο Ρέθυμνο ο κος Μακρόπουλος τόνισε πως «το κομμάτι των πλημμυρών που σχετιζόταν με την επιφανειακή απορροή που ήταν πρόβλημα παλιά στο Ρέθυμνο έχει εν πολλοίς αντιμετωπιστεί». Επεσήμανε ωστόσο: «Η πόλη συνεχίζει να εξελίσσεται και να αναπτύσσεται και τοπικά βλέπουμε ότι είτε δημιουργούν είτε θα μπορούσαν να δημιουργήσουν πλημμυρικά προβλήματα ανάλογα με τις συνθήκες. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσουμε, διότι εξελίσσεται η πόλη που σημαίνει ότι εξελίσσεται και ο πλημμυρικός κίνδυνος, το κλίμα αλλάζει και πρέπει να συνεχίσουμε να αυξάνουμε το επίπεδο προστασίας και επίσης χρειάζεται περαιτέρω ευαισθητοποίηση των πολιτών, γιατί υπάρχει ήδη, και πρέπει να συνεχιστεί για να διατηρήσουμε τα έργα που υπάρχουν».
Όπως επεσήμανε ο ίδιος είναι σημαντικό να γίνεται καθαρισμός ρεμάτων, τα δίκτυα απορροής να παραμένουν καθαρά και κυρίως, ένα ζήτημα που εντοπίζεται στην παλιά πόλη του Ρεθύμνου να μην καλύπτονται οι είσοδοι του δικτύου.

goodnet