Ρακοκαζανέματα: Το μεθυστικό Κρητικό έθιμο! (φώτο)

Το Ρακοκάζανο, το καζάνεμα της ρακής δεν είναι μια διαδικασία απόσταξης. Είναι ιεροτελεστία. Οι Κρητικοί δίνουν μεγάλη αξία σ΄αυτή τη διαδικασία.

Το ποτό που συνοδεύει καθημερινά στιγμές χαράς, λύπης αλλά  και  τις κοινωνικές εκδηλώσεις σε κάθε περιοχή της Κρήτης.

Η ζωή στο ρακοκάζανο μέχρι σήμερα, είναι η συνέχιση της παλιάς ζωής.

Στα ρακοκάζανα με την οφτή πατάτα ή τις μπριτζόλες. Λίγο πολύ η ίδια σχεδόν εικόνα επικρατεί σε κάθε ρακοκάζανο της Κρήτης.

Το «ρακοκάζανο»  ποικίλει σε διαστάσεις. Η διαδικασία όμως είναι πάντα η ίδια εδώ και πάρα πολλά χρόνια.

Το καζάνι αποτελείται από 3 βασικά μέρη. Τη βάση ή τσουκάλι, το καπάκι και ένα σωλήνα (λουλάς)  όπου μεταφέρεται ο ατμός.

Η τσικουδιά σε αντίθεση με το ούζο και το τσίπουρο, είναι ποτό μονής απόσταξης.

Τα σταφύλια πατημένα μαζί με τους σπόρους , τα στράφυλλα ή τσίκουδα όπως τα λέμε, βράζουν για περισσότερο από ένα μήνα σε βαρέλια όπου γίνεται η «ζύμωση» (Τώρα χρησιμοποιούνε πλαστικά βαρέλια).

Στο Ρακοκάζανο- Η διαδικασία

(τα τσίκουδα. Οργανικό λίπασμα-τίποτα δεν πετάμε)

Όταν έρθει η ώρα της παραγωγής της ρακής ή τσικουδιάς, βάζουμε τα στράφυλα στο καζάνι (αν έχει αφαιρεθεί μούστος για κρασί βάζουνε και  νερό) . Από κάτω ανάβουν την φωτιά με ξύλα ή πυρήνα  όπου τα στράφυλλα αρχίζουν να βράζουν.

Η ένταση της φωτιάς  είναι σημαντική ώστε να μην τσικνίσουν  τα στράφυλλα.

Το καζάνι αρχίζει να βράζει, το οινόπνευμα που έχουν τα στράφυλλα λόγω των υψηλών σακχάρων εξατμίζεται. Ο ατμός κυκλοφορεί στο σωλήνα (λουλά)  που ξεκινάει από το καζάνι. Λόγω της διαφοράς της θερμοκρασίας (ψυχρό νερό που κυκλοφορεί εξωτερικά ) στην πορεία ψύχεται και υγροποιείται όπου και καταλήγει μέσω του σωλήνα σε ένα δοχείο σταγόνα-σταγόνα η «πρωτόρακη».

Ο καζανάρης, σταματά την απόσταξη ανάλογα με τους επιθυμιτούς βαθμούς της ρακής. Συνήθως είναι 18^ο

Για να φανεί ο θυμός της ρακής, γεμίζει το ποτηράκι ο καζανάρης, το σκεπάζει με την παλάμη και το χτυπά δυνατά στο γόνατο. Αν  φτιάχνει “κολιέ” με χάντρες τότε είναι ευχαριστιμένος….

Οι ευχές που ακούγονται είναι συνήθως : «Καλόπιοτη» ,  «καλοξόδευτη» «του χρόνου τα διπλά»

Λίγα λόγια ακόμα

H τουρκική λέξη kazan ‘χύτρα’ προσαρμόστηκε στα ελληνικά ως καζάνι, που σημαίνει γενικά ‘λέβητας’. Ειδικότερα σημαίνει ‘άμβυκας για την απόσταξη’ και έπειτα, κατ’ επέκταση ‘η όλη εγκατάσταση για την απόσταξη’ ακόμη και ‘το (συνήθως πρόχειρο) κτίσμα που τη στεγάζει’.

Μαντινάδες για τη ρακή

Ανάθεμά τη τη ρακή ίντα ‘ναι αυτό που κάνει,
κι όταν την πίνω γίνεται το πάτωμα ταβάνι

Και η ρακή που πινώ εδά φωτιά στα στήθια βάνει
αυτή που αγαπώ εγώ μ’άλλονε γάμο κάνει

Παρέα έχω τη ρακή και πίνω απ’το μπουκάλι,
ο χωρισμός με έφερε σ’αυτο εδώ το χάλι.

Γιάντα δεν πίνεις μια ρακή τον πόνο να ξεχάσεις
και απο τσι Κρήτης τη χαρά να πιείς να ξεδιψάσεις.

Ευχαριστούμε το Γιώργο Κάββαλο, που έχει το καζάνι του στις Αγιές Παρασκιές για τη φιλοξενία και  τις πληροφορίες. Επιμέλεια -φωτογραφίες: Βασιλική Παπουτσάκη