«Ο Ιωσήφ Φιλάγρης & τα Αστερούσια»

Με την παρουσία -και την ευλογία!- του Μητροπολίτη Γορτύνης και Αρκαδίας κ.κ. Μακάριου το Σάββατο 29 Σεπτεμβρίου, στις 7 το απόγευμα, θα γίνει στον Πύργο Δήμου Αρχανών Αστερουσίων μια ξεχωριστή βιβλιοπαρουσίαση, με την αύρα του «Άγιου Όρους της νότιας Κρήτης», των Αστερουσίων ορέων…

Το βιβλίο που θα παρουσιαστεί στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δημοτικού Σχολείου Πύργου έχει τίτλο «Ο Ιωσήφ Φιλάγρης και τα Αστερούσια» και είναι γραμμένο από τον Ζαχαρία Καλοχριστιανάκη, με διοργανωτή της βιβλιοπαρουσίασης την Μονή Κουδουμά η οποία ανέλαβε και το κόστος της έκδοσης του.

Το βιβλίο θα παρουσιάσουν ο Ψυχολόγος, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αντώνης Κυπριωτάκης και η Αρχαιολόγος Μαρία Σηφάκη. Αποσπάσματα θα διαβάσει η Φιλόλογος Δέσποινα  Κουνενιδάκη και θα συντονίσει ο επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Μιχάλης Βελεγράκης.

Για καλό σκοπό

«Ο Ιωσήφ Φιλάγρης και τα Αστερούσια- Συμβολή στην τοπική ιστορία» είναι ο ακριβής τίτλος του νέου βιβλίου που έγραψε ο Ζαχαρίας Δ. Καλοχριστιανάκης και εξέδωσε η Μονή Κουδουμά με στόχο τα έσοδα από τις πωλήσεις να διατεθούν για το έργο του Μοναστηριού και του μετοχίου των Τριών Ιεραρχών Λουσουδίου.

Το βιβλίο (με σύνοψη στα Αγγλικά, τα Γερμανικά & τα Ρωσικά) που όπως αναφέρει ο συγγραφέας του γράφτηκε με προτροπή του Μητροπολίτη Γορτύνης & Αρκαδίας κ.κ. Μακαρίου, είναι αφιερωμένο «στις αγιασμένες ασκητικές μορφές των Αστερουσίων,  σ΄ αυτούς που στα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς κράτησαν  άσβηστο το καντήλι της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού».

Όπως διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο του βιβλίου «Εδώ στα Αστερούσια, στη νοτιότερη οροσειρά της Ελλάδας και της Ευρώπης, στην εκκλησιαστική επικράτεια της Ιεράς Μητρόπολης Γορτύνης & Αρκαδίας, παρά “την Κωφήνια” κορυφή, και την Ιερά Μονή Κουδουμά, στην τοποθεσία Λουσούδι, στην Ιερά Μονή των Τριών Ιεραρχών, έζησε το β΄ μισό του 14^ου αιώνα ο λόγιος ιερωμένος Ιωσήφ Φιλάγρης, ιδρύοντας ένα ανώτατο πνευματικό κέντρο, διδάσκοντας την “πλείονα” γνώση και αντιγράφοντας τα αριστοτελικά κείμενα”».

Ο συγγραφέας

Ο συγγραφέας του βιβλίου Ζαχαρίας Καλοχριστιανάκης γεννήθηκε το 1938 στον Πύργο Μονοφατσίου. Είναι απόφοιτος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ηρακλείου. Σπούδασε Γερμανικά στο Ινστιτούτο Γκαίτε Αθηνών. Υπηρέτησε ως Δάσκαλος σε σχολεία των Νομών Πιερίας, Αττικής και Ηρακλείου και έχει θητεύσει ως Πρόεδρος & μέλος Δ.Σ. Συλλόγων Δασκάλων & Νηπιαγωγών καθώς και Πολιτιστικών Συλλόγων. Σύζυγος του είναι η Δασκάλα Πολυτίμη Οικονόμου με την οποία απέκτησαν τρεις γιούς: Τον Δημήτρη, Γιατρό Νευρολόγο, τον Αλέξανδρο, Γυμναστή-Μουσικό και τον Αντώνη, Φυσικό.  Έχει γράψει τα βιβλία: «Οι Τρεις Εκκλησιές των Αστερουσίων» (2008), «Ο Πύργος Μονοφατσίου, Ιστορία-Θρησκεία-Λαογραφία» (2009), «Γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας Καλοχριστιανάκη» (2014) & «Οι Τρεις Εκκλησιές στον πόλεμο του 1940» (2014).

Κέντρο Γραμμάτων

Ένα σπουδαίο κέντρο γραμμάτων και παιδείας των βυζαντινών χρόνων, που θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως πρώτο ελληνικό πανεπιστήμιο, ανέσκαψε ο καθηγητής Αθανάσιος Παλιούρας στην τοποθεσία Λουσούδι των Αστερουσίων, σε υψόμετρο 880 μ., κάτω από την κορυφή του Κόφινα. Πρόκειται για το μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών που ίδρυσε στα μέσα του 14ου αιώνα ο λόγιος μοναχός Ιωσήφ Φιλάγρης, ένας από τους πιο σημαντικούς σχολιαστές του Αριστοτέλη. Ο λόγιος μοναχός και αριστοτελικός σχολιαστής Ιωσήφ Φιλάγρης δραστηριοποιήθηκε σε μια έρημη περιοχή της νότιας κεντρικής Κρήτης (αναφέρεται και ως Ερημούπολις), όπου υπήρχαν διάσπαρτα ασκηταριά και σπήλαια ερημιτών, που συνέχιζαν τη μακραίωνη πορεία του ασκητικού βίου. Ο κ. Παλιούρας αναφέρθηκε αναλυτικά όχι μόνο στο “Διδακτήριο – Πανεπιστήμιο” του Φιλάγρη, αλλά και σε μια τελευταία του ανακάλυψη: στο μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών, στα ερημικά Αστερούσια, υπήρχε κέντρο αντιγραφής χειρογράφων. Εκεί, ο Ιωσήφ Φιλάγρης αντέγραφε κώδικες, χειρόγραφα και περγαμηνές, όχι μόνο των πατερικών κειμένων, αλλά και αρχαίων συγγραφέων, ιδιαίτερα, μάλιστα του Αριστοτέλη. (Κεντρική φωτό: Μανώλης Ντρετάκης).

Απόσπασμα από το βιβλίο

Η  «Ερημούπολη» του κρητικού νότου

«Ο αστερουσιανός χώρος, ο αποκαλούμενος και “Eρημούπολη* [* Έτσι προσδιοριζόταν η περιοχή από τον Κόφινα μέχρι την Αγία Γαλήνη, όπου υπήρχε ο ναός του Γαληνίου Χριστού], όπου δεν καλλιεργούνταν μόνο τα “ιερά γράμματα” αλλά και  “ τα  πλείω τούτων”, με ηγεμονική παρουσία τις Μονές Οδηγητρίας, Κουδουμά, Τριών Ιεραρχών στο Λουσούδι, Γαληνίου Χριστού στην Αγία Γαλήνη, και με τον “ιδιότυπο μοναχισμό του”, δόξασε την εκκλησιαστική ιστορία της χριστιανοσύνης, γονιμοποίησε τον πατερικό και ευαγγελικό λόγο και εξακτινώθηκε στον ευρύτερο αιγαιακό χώρο. Από την Κρήτη την αποκαλούμενη και  “χώρα των Μακάρων”, και ειδικά από τα Αστερούσια, ο ασκητισμός μεταδόθηκε στα νησιά του Αιγαίου, στα παράλια της Αττικής, της Πελοποννήσου κι αργότερα στην Ευρώπη. Η Ορθόδοξη εκκλησιαστική βιβλιογραφία πλουτίστηκε από τα βαθυστόχαστα κείμενα της αντιρρητικής θεολογίας και ο Ορθόδοξος μοναχισμός υιοθέτησε τον τύπο της νοεράς προσευχής και την ψυχοτεχνική της πρακτική».