Το μετόχι της Αγίας Παρασκευής του Μερίτη στον Αμπελούζο

Ανατολικά του χωριού Αμπελούζο και σε κοντινή απόσταση ευρίσκεται η Γεωργική Σχολή Μεσαράς, που με το όνομα αυτό γνωρίζουμε τη περιοχή τα τελευταία εκατό χρόνια, ενώ πρωτύτερα εδώ υπήρχε το μετόχι της Αγίας Παρασκευής του Μερίτη, που σώζεται ακόμα η εκκλησία του και είναι αυτή που συνοδεύει το παρών δημοσίευμα.

Το μετόχι υπαγόταν διοικητικά στην Ιερά μονή του Αγίου Φανουρίου του Βαλσαμονέρου, που εβρίσκετο νότια των Βοριζών.

Σώζεται η απογραφή που συντάχθηκε την πρώτη Μαϊου του 1644, όσον αφορά το προαναφερόμενο μετόχι. Ήταν η εποχή που ανέλαβε τη διοίκηση της Μονής του Βαλσαμονέρου ο ιερομόναχος Ιερεμίας Κορνάρος, μετά το θάνατο του ηγουμένου της Γαβριήλ Παπαδοπούλου. Μετέβη λοιπόν ο ιερομόναχος Ιερεμίας Κορνάρος μαζί με τον νοτάριο Γεώργιο Καλαμαρά στο μετόχι της Αγίας Παρασκευής του Μερίτη, όπου συντάχτηκε η απογραφή που σας παραθέτω, διατηρώντας την ακριβή γραφή της απογραφής.

”Στιν προτι του μαγιου 1644. Ις το μετοχι τζι Αγιας Παρασκεβις του Μεριτι στο Καστελι το Καινουργιο. Ις τιν εκλισια ινε τα κατοθε, ιγου: Ευαγγελιον σταμπαδον με σταβροσι αργιρι. Ευχολογιον σταμπαδο. Ενα Πεντικοσταρι κοντιλογραφο, παλιο. Μια Παρακλιτικι σταμπαδο. Τεσερα Μινεα σταμπαδα αρχιζοντας απου τον Σεπτεμβριον εος ολον τον Απριλιον. Ενα Τριοδι κοντιλογραφο, παλιο. Ενα Αποστολο σταμπαδο. Ενα Ρολογιον σταμπαδο. Ενα Ψαλτιρι σταμπαδο. Μια εορτιν τις αγιας Παρασκεβυς κοντιλογραφι. Ενα αρτοφορι, εχι μεσα διο βουτια. Διο καντιλιεργια ξιλινα στιν αγια Τραπεζο. Μια λουτρομπολια ακριβι απανο στιν αγια Τραπεζο. Μια ποδια, και εχι τιν αγιαν Παρασκεβι και τον αγιο Φανουργιο. Μια ποδια σμπουρδινι. Αλι μια ποδια μικρι με κορονετες και με ενα σταβρο στι μεσι. Ενα ποτιριον και ενα δισκαριον αργιρα, παλεα. Μια κολινβιθρα του αγιασμου μαγιολικι, ασπρι. Ενας δισκος πολιτικος. Ενα μανουαλι. Ενα λαβιδι αργιρο. Ενα μιαν λονχι σιδερι. Ενα αστερισκο μολιβενιο. Τζιρια μεγαλα διο. Μια ικονα μικρι τζι αγιας Παρασκεβις. Ενα στιχαρι λινο. Ενα φελονι ασπρο, παλεο, μεταξοτο, διμιτο. Ενα ζευγαρι ιπομανικα παλεα, ρεκαμαδα. Ενα πετραχιλι παγονατζο, βελουδι, με ασπρους σταβρους. Ποτιροκαλιμα και δισκοκαλιμα κιτρινι, ορμιζενια. Ενας αερας κοκινος. Ακομι στιν εκλισιαν ταβλες κιπαρισενιες μικρες. Μια ταβλα κοντι. Ταβλες ντελαριζενιες μεγαλες. Ενα σιμαντιρι σιδερο. Ις τα καιλια του ανωθεν μετοχιου τις Αγιας Παρασκεβις. Μια σαλιερα πετρινι. Ενα μαντιλι παλιο. Ενα δραπανι. Ενα στροματζο μονοκιτιαρικο. Μια καδεγλα. Κοφινιδες μεγαλες. Και μικρες. Σκαφι μια, πινακοτες τρις. Πιθαρια τρια, ενα σκαμνι στρονγγιλο. Ενα λιχνο κρεμαστο. Τρια τζικαλια πετρινα. Μια σιγλα με το χερι. Ενα τιγανι σιδερο. Πιατρα χοντρα δεκατρια. Λεκανιδες τεσερις. Μια κασελοπουλα παλια. Διο ζεβγαργια βουγια με ολα τος τα σινεργα. Και ενα βουγι περισο. Μια παλαμι, θρινακια τρια, διο κατσουνες. Προβατα του πορου εφτα, ινε ις το κουραδι και (τιρουμανετε) Προβατα στιρα, ιγου τρις κριους παχιους και ενα μαροπο κριο και διο λεφτερα. Ενα αρνι φετινο, θιλικο. Μια σκροφα μεγαλι”.

Να σημειώσουμε επιπλέον ότι σύμφωνα με την καταγραφή του 1644 από τον ηγούμενο Ιερεμία Κορνάρο, της βιβλιοθήκης της μονής του Βαλσαμονέρου, στους 143 τόμους που καταγράφηκαν, οι δεκατρείς ανήκαν στο μετόχι της Αγίας Παρασκευής του Μερίτη.

Σύνταξη κειμένου – έρευνα – φωτογραφικό υλικό: Φανούριος Ζαχαριουδάκης.