Αφιέρωμα σε μια Μάνα του κουράγιου & της ανθρωπιάς

* Άρθρο του Σταύρου Φωτάκη, Ερευνητή -Συγγραφέα από τον Αη-Γιάννη Αμαρίου, Ρεθύμνου

Η μητέρα μου Μαρία Φωτάκη ( 1907-1999) υπήρξε υπόδειγμα μάνας, συζύγου και νοικοκεράς, που αγωνίστηκε να αναθρέψει τέσσερα παιδιά και συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση, για ελευθερία και εθνική ανεξαρτησία.  Για την ενεργό συμμετοχή και προσφορά της στην Εθνική Αντίσταση και στον απελευθερωτικό αγώνα του Ελληνικού λαού εναντίον των στρατευμάτων κατοχής, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, ως ελάχιστη ένδειξη ηθικής αναγνώρισης, της απένειμε Αναμνηστικό Μετάλλιο και Δίπλωμα Εθνικής Αντίστασης.

Ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης από τις Μέλαμπες Βαρδής Τσιράκης όταν πληροφορήθηκε τον θάνατό της έγραψε: «Πικράθηκα όταν διάβασα στην εφημερίδα μας, το μισεμό για την άλλη ζωή της αείμνηστης Μαρίας Φωτάκη ή Χαρκιαδίνας. Η αξέχαστη Χαρκιαδίνα, κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής φιλοξένησε πολλούς εθνικούς αγωνιστές, μεταξύ δε αυτών και Μελαμπιανούς. Δίκαια οι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης αποκαλούσαν το χωριό της Ελεύθερη Ελλάδα. Η συμμετοχή δε του γενναίου και αείμνηστου Αϊγιαννιώτη στην απαγωγή του Γερμανού Στρατηγού Κράϊπε, στις 30-4-1944 απεδείχθη ουσιαστική, κατά την τελευταία στιγμή. Το βράδυ δε της 3-5-1944 ημέρα Τετάρτη, που έφτασαν οι απαγωγείς του Κράϊπε με τον Κράϊπε στην περιοχή του Άϊ Γιάννη, η αείμνηστη Μαρία Φωτάκη, ανέλαβε την τροφοδοσία ορισμένων από αυτούς, που συμμετείχαν στην απαγωγή, αλλά και των Μελαμπιανών που συνόδευαν τον αείμνηστο Παπαδογιάννη. Οι επιζώντες εθνικοί αγωνιστές δεν την ξέχασαν ούτε και θα την ξεχάσουν». Έγραψε επίσης στη μνήμη της και τους παρακάτω στίχους :

Eμίσεψες Aρχόντισσα «της Aθρωπιάς Δασκάλα»,

δίχως ψεγάδι διάβηκες του χάροντα τη σκάλα.

Πάλεψες για τη Λευτεριά, με πάθος κι αγωνία,

υπήρξες και επίλεκτο, μέλος στη κοινωνία.

Tο ήθος κι η ευγένεια κι η αμεροληψία

κι η ψυχική σου δύναμη, σού ’δωσαν την αξία.

Aυτά σε καταξίωσαν, απόγονη γενναίων

Aγωνιστών τση Λευτεριάς, μα και Kαπεταναίων.

Δε σε ξεχνούμε και γι αυτό, αθάνατη θα γίνεις,

για τσ’ αρετές και χάρες σου, στη μνήμη μας θα μείνεις.

Tο χώμα νά ’ναι αλαφρό, που σ’ έχουνε σκεπάσει

και στο Nησί να μη βρεθεί, κανείς να σε ξεχάσει.

Πατέρας της ήτανε ο Στέφανος Παραδεισανός και μητέρα της η Καλλιόπη Παραδεισανού το γένος Παπαδογιάννη, δισέγγονη από μητέρα του εκ των Τεσσάρων Νεομαρτύρων εκ Μελάμπων Ρεθύμνης Αγγελή, σύμφωνα με το Βιογραφικό Σημείωμα του αδελφού της τέως Υπουργού Εμμανουήλ Παπαδογιάννη. Παντρεύτηκε τον Εμμανουήλ Μιχ. Φωτάκη (Χαρκιά) από το χωριό Αποδούλου Αμαρίου. Και οι δυο γονείς της, Στέφανος και Καλλιόπη (παππούς-γιαγιά) καθώς και η Ευαγγελία Δανδουλάκη το γένος Παπαδογιάννη (θεία), συλληφθήκανε από τους Γερμανούς, ύστερα από υπόδειξη Γερμανόφιλου προδότη (Κυπαρίσης), στις 14 Ιουλίου του έτους 1943, προκειμένου να αποκαλύψουνε τον κρυψώνα αντιστασιακών και ιδιαίτερα του αδερφού τους, «παππού της αντίστασης» Μανώλη Παπαδογιάννη. Δεν αποκαλύψανε, φυλακιστήκανε, βασανιστήκανε και καταδικαστήκανε δυο φορές σε θάνατο. Αργότερα, μεταφερόμενοι για τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως στη Γερμανία, πνιγήκανε έξω από το λιμάνι της Σούδας, κατά τον τορπιλισμό και βύθιση του πλοίου που τους μετέφερε, τις πρωϊνές ώρες στις 20 Οκτωβρίου του έτους 1943. Από τότε η Μαρία Φωτάκη, δεν ξανάφαγε ψάρια γιατί, όπως έλεγε, τα ψάρια φάγανε τους γονείς της και θεωρούσε ότι τρώγοντας ψάρια έτρωγε τις σάρκες των γονέων της…».

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1].  Σταύρος Ε. Φωτάκης, Το χωριό μου Άγιος Ιωάννης Χλιαρός Αμαρίου, Ρέθυμνο 2006

[2].  Σταύρος Ε. Φωτάκης. Στη βορεινάδα μιας κορφής, γράφω τα που θυμούμαι, Ρέθυμνο 2015