Η Ελληνική Δικαιοσύνη απέδειξε τη Δύναμή της στο Παρελθόν και θα Ανταποκριθεί στο Μέλλον

• Άρθρο του Πρωτοδίκη ΕΕ, Μέλους Εφετειακής Α Κρήτης, Αργύρη Κατσαμάνη

Η τραγωδία στα Τέμπη, που συγκλόνισε τη χώρα, άφησε πίσω της βαθύ πένθος, αγανάκτηση και μια έντονη απαίτηση για δικαιοσύνη. Κατανοούμε απόλυτα τον αβάσταχτο πόνο και την πίκρα των γονιών που έχασαν τα παιδιά τους. Η απαίτησή τους για αλήθεια και δικαιοσύνη, απαλλαγμένη από κάθε σκιά συγκάλυψης, είναι απόλυτα δίκαιη και σεβαστή.

Ωστόσο, η απονομή δικαιοσύνης δεν μπορεί να παραδοθεί στα χέρια του όχλου, που συχνά παρασύρεται από φανατισμό, συναισθηματικές εξάρσεις και παραπληροφόρηση. Το μεγαλύτερο ιστορικό παράδειγμα ενός «δικαστηρίου του όχλου» είναι η δίκη του Ιησού Χριστού, όπου, υπό την πίεση του όχλου και τη χειραγώγηση συμφερόντων, καταδικάστηκε ένας αθώος – ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός. Αυτή η δίκη αποτελεί ανά τους αιώνες το ιστορικό σύμβολο της καταστροφικής δύναμης του φανατισμού και της έλλειψης θεσμικής προστασίας.

Η ελληνική δικαιοσύνη, όμως, έχει δώσει φωτεινά παραδείγματα ανεξαρτησίας και θάρρους, ακόμα και κάτω από δύσκολες συνθήκες. Στη δίκη του Γρηγόρη Λαμπράκη, ο αείμνηστος Χρήστος Σαρτζετάκης, ως ανακριτής, ανέδειξε το θάρρος και την αμεροληψία που απαιτεί η δικαστική λειτουργία, αποκαλύπτοντας την αλήθεια παρά τις ασφυκτικές πιέσεις του πολιτικού περιβάλλοντος.

Η δίκη των Απριλιανών έδειξε πως ακόμα και όταν η δικαιοσύνη έχει πληγεί από ένα δικτατορικό καθεστώς, μπορεί να επανέλθει με θάρρος και αποφασιστικότητα, καταδικάζοντας τους υπαίτιους της χούντας. Πιο πρόσφατα, η δίκη της Χρυσής Αυγής απέδειξε πως η ελληνική δικαιοσύνη μπορεί να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, υπερασπιζόμενη τη δημοκρατία και καταδικάζοντας τον φασισμό και τη βία. Η δίκη της 17 Νοέμβρη αποτέλεσε ακόμα ένα παράδειγμα αμεροληψίας, με την καθοριστική συνεισφορά δικαστικών λειτουργών που έβαλαν το κράτος δικαίου πάνω από οποιαδήποτε πίεση.

Η δίκη Κοσκωτά, που εκτυλίχθηκε σε μια περίοδο έντονης πολιτικής και κοινωνικής πόλωσης, ανέδειξε τη δυνατότητα της ελληνικής δικαιοσύνης να διαχειριστεί σύνθετες υποθέσεις που συνδέονται με πολιτικά και οικονομικά σκάνδαλα, διασφαλίζοντας την αλήθεια μέσα από θεσμικές διαδικασίες. Παράλληλα, η δίκη του πρώην πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, όσο κι αν έφερε έντονες αντιπαραθέσεις, έδειξε ότι η ελληνική δικαιοσύνη είναι πρόθυμη να αντιμετωπίσει ακόμα και πολιτικά πρόσωπα, ενισχύοντας τη διαφάνεια και τη λογοδοσία. Τέλος, η υπόθεση Novartis αναδεικνύει την επιμονή της δικαιοσύνης να ρίξει φως σε σύνθετα και πολυδιάστατα σκάνδαλα, μακριά από πολιτικές σκοπιμότητες.

Η ιστορία της ελληνικής δικαιοσύνης είναι γεμάτη παραδείγματα δικαστών που στάθηκαν στο ύψος του καθήκοντός τους, ακόμα και με τίμημα την ίδια τους τη ζωή. Ο εισαγγελέας Ανδρουλιδάκης, που δολοφονήθηκε από την τρομοκρατική οργάνωση «17 Νοέμβρη», παραμένει σύμβολο ακεραιότητας και αφοσίωσης στο καθήκον. Οι εισαγγελείς Βερνάρδος και Ταρασουλέας, καθώς και άλλοι αφανείς ήρωες της δικαιοσύνης, αποτελούν παραδείγματα λειτουργών που πλήρωσαν βαρύ τίμημα για την προάσπιση του κράτους δικαίου.

Αυτοί οι νεκροί της ελληνικής δικαιοσύνης είναι η απόδειξη της δύναμής της, η εγγύηση του παρελθόντος της και η δύναμη για το μέλλον της. Παρά τις επιθέσεις, τις δυσκολίες και τις απειλές, η ελληνική δικαιοσύνη συνεχίζει να επιτελεί το έργο της με θάρρος και αφοσίωση. Οι δικαστικοί λειτουργοί που εργάζονται σήμερα, όπως και σε άλλες μεγάλες υποθέσεις, αξίζουν τη στήριξη και την εμπιστοσύνη μας.

Η ελληνική δικαιοσύνη συνεχίζει να επιτελεί το καθήκον της και σε σύγχρονες τραγωδίες που έχουν συγκλονίσει τη χώρα. Οι δίκες για τις καταστροφικές πυρκαγιές στο Μάτι και τις πλημμύρες στη Μάνδρα αποτελούν τρανά παραδείγματα. Παρά τις έντονες πιέσεις και τα πάθη που συνοδεύουν τέτοιες υποθέσεις, οι δικαστικοί λειτουργοί παραμένουν προσηλωμένοι στην αλήθεια και την απόδοση δικαιοσύνης, ακόμα και όταν οι καταστάσεις δοκιμάζουν τη δημόσια εμπιστοσύνη.

Η υποκατάσταση όμως της δικαιοσύνης από «λαϊκά δικαστήρια» ή τηλεοπτικές αφηγήσεις δεν αποδίδει δικαιοσύνη. Αντίθετα, αποδυναμώνει τους θεσμούς και διαβρώνει την κοινωνική συνοχή. Όταν οι δίκες προδικάζονται στη βάση συναισθημάτων, επιλεγμένων αφηγημάτων και κατασκευασμένων στοιχείων που δεν επαληθεύονται, το αποτέλεσμα είναι μια κοινωνία όπου κυριαρχεί η συνωμοσιολογία, ο διχασμός και η έλλειψη λογικής.

Η απονομή δικαιοσύνης απαιτεί χρόνο, διαφάνεια και εμπιστοσύνη στη θεσμική διαδικασία. Η ιστορία μας διδάσκει ότι η ελληνική δικαιοσύνη έχει σταθεί πολλές φορές στο ύψος των περιστάσεων και απέδειξε ότι μπορεί να ανταποκριθεί ακόμα και στις μεγαλύτερες προκλήσεις. Η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης δεν είναι μόνο υπόθεση των λειτουργών της, αλλά και ευθύνη όλων μας, ως κοινωνία που σέβεται τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Η υπεράσπισή της είναι αγώνας για την αλήθεια, τη δικαιοσύνη και την ίδια τη συνοχή της κοινωνίας μας.

Ηράκλειο, 26.01.2025
Αργύρης Κατσαμάνης
Πρωτοδίκης ΕΕ
Μέλος Εφετειακής Ανατολικής Κρήτης